η γη διψά, η γη πεθαίνει-φωτιές, φύση, "ανάπτυξη"

ΟΙ ΦΩΤΙΕΣ

Από τον Ιούλιο και όλον τον Αύγουστο του 2007 καιγόμασταν! Άνθρωποι, ζώα και πάρα πολλά δέντρα έχασαν τις ζωές τους, ενώ ολόκληρες περιοχές καταστράφηκαν και σίγουρα θα κάνουν καιρό να συνέλθουν. Τα ερωτήματα που τέθηκαν περισσότερο είναι: Ποιοι τις βάζουν; Γιατί τόσες; Γιατί φέτος;

ΑΣΥΜΜΕΤΡΟ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ

Τα τρία αυτά ερωτήματα είναι αλληλένδετα και δεν μπορούν να απαντηθούν ξεχωριστά. Η αναθεώρηση του άρθρου 24 σίγουρα καταλαμβάνει κεντρική θέση στα γεγονότα, όπως και το “δόγμα Φούρλα”. Η επικείμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 αποχαρακτηρίζει 45 εκατομμύρια δασικά στρέμματα, τα οποία χαρακτηρίζονται ως γεωργικά, οικόπεδα, ή ως εκτάσεις τουριστικής “ανάπτυξης”. Ο Τύπος ενημερώνει από την πρώτη στιγμή της ανακοίνωσης της αναθεώρησης ότι ανοίγει ο δρόμος στους εμπρηστές και στους οικοπεδοφάγους, οι οποίοι συνάπτουν κοινοπραξίες για γήπεδα γκολφ 15.000 στρεμμάτων στη Ζαχάρω, τουριστικές μονάδες ή πίστες Formula 1 στην Βοιωτία. Αυτά είναι γνωστά σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο εδώ και δυο χρόνια. Σε αντίθεση, στα κυρίαρχα ΜΜΕ είδαμε ένα παραλήρημα δημοσιογράφων και κομματικών τηλεμαϊντανών. Τα συμφέροντα αυτά είτε παρουσιάστηκαν ως πρωτοφανή με “Αποκαλυπτικά” άρθρα και αφιερώματα, είτε αντιμετωπίστηκαν με έκπληξη και τρόμο, προσπαθώντας να προκαλέσουν φόβο, να τρομοκρατήσουν (με κάθε κυριολεξία) την κοινωνία μέσω του δόγματος:

Υπάρχει η ασύμμετρη απειλή των ξένων τρομοκρατών, των αντιεξουσιαστών και της γιαγιάς με τα κόλυβα. Μέχρι και εξωγήινους με διαστημικά λέιζερ επιστράτευσαν.

Ενώ άνθρωποι κάηκαν ζωντανοί, πέθαναν από αφυξία ή από πτώσεις πυροσβεστικών αεροπλάνων, κάποιοι παίζουν με τον πόνο μας και παραληρούν.

ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ - ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΦΟΥΡΛΑ

Από τον Μάρτη κυβερνητικοί μας ανακοίνωναν ξελιγωμένοι από την χαρά τους ότι είμαστε πανέτοιμοι για ένα καυτό καλοκαίρι. Κάτι ήξεραν, προφανώς. Το “δόγμα Φούρλα” που ανακοινώθηκε προβλέπει το εξής: Πάνω απ’ όλα να προστατευτούν από τις φωτιές οι ανθρώπινες ζωές!

Όπως κάθε φράση, σημασία έχει το πώς εφαρμόστηκε πρακτικά και όχι οι λέξεις που την αποτελούν μόνο. Έτσι λοιπόν, η φράση εφαρμόστηκε ως: Γράψτε τα δάση στ’ αρχίδια σας! Μόνο τα χωριά σώστε. Αν καεί το παρακείμενο δάσος, δεν τρέχει και τίποτα. Πείτε μας, όμως, φοβερέ (πρώην) προϊστάμενε Πολιτικής Προστασίας, αν καεί το παρακείμενο δάσος, δεν θα φτάσει η φωτιά στο χωριό; Δεν θα καούν (πάνω από 70...) άνθρωποι; Και αν δεν καούν, θα ζήσουν σε σεληνιακό τοπίο; Θα αναγεννηθούν τα δέντρα από τις στάχτες τους; Θα μειωθεί η οικολογική και κοινωνική καταστροφή;

ΤΟ ΞΕΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

Τα γεγονότα από μόνα τους, είναι μεν πολύ σημαντικά, δεν αρκούν όμως για να φωτιστεί κάπως περισσότερο μια κατάσταση. Τα αποτελέσματα που όλοι ξέρουμε προήλθαν από τις προαναφερθείσες αιτίες. Οι αιτίες, όμως, αυτές, θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει σε ένα πλήθος διαφορετικών αποτελεσμάτων—γιατί έγινε αυτό και όχι κάτι άλλο;

ΑΝΘΡΩΠΟΣ vs. ΦΥΣΗ

Κομβικό ρόλο (μας φαίνεται να) έχει παίξει η τρέχουσα αντίληψη για την φύση. Η κυρίαρχη σημασία που της δίνεται, που έχει θεσμισθεί μέσα στο υπάρχον σύστημα, είναι ότι είναι εξωτερική από τον άνθρωπο, και ο άνθρωπος μπορεί να την υποτάξει, και πρέπει να την υποτάξει γιατί είναι το καλύτερο για αυτόν. Ο άνθρωπος όμως, είναι μέρος της φύσης. Όχι σαν προσθετέος ξένων μεταξύ τους φυσικών μονάδων, αλλά εγγενώς—είναι φορέας φύσης, χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει, και αλληλεπιδρά συνεχώς με αυτήν, επηρεάζει και επηρεάζεται είτε το θέλει είτε όχι. Μέσα σε αυτήν έχει κοινωνικοποιηθεί σαν ψυχική μονάδα. Η φύση είναι και ο άνθρωπος, και κατά μια έννοια ο άνθρωπος είναι και φύση.

Ο άνθρωπος έξω από την φύση, ένας εξωτερικός παρατηρητής ή εκμεταλλευτής της, δεν είναι—δεν γίνεται να υπάρχει. Η αντίληψη του εξωτερικού εκμεταλλευτή/υποστηρικτή, για όσους την ευαγγελίζονται, εκούσια ή ακούσια, ισχύει κατά φαντασία—γι’ αυτούς έτσι είναι γιατί έτσι πιστεύουν. Δεν υπάρχει κανένα υπόβαθρο που να στηρίζει κάτι τέτοιο. (Εκτός από αυτό που λέγεται…)

ΑΕΙΦΟΡΟΣ (ΚΑΙ ΜΗ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ο εξωτερικός εκμεταλλευτής της φύσης λοιπόν, πρέπει να πραγματώσει την ορθολογική κυριαρχία του πάνω στην φύση. Ουσιαστικά, πάνω στο πτώμα της. Και αυτό, γιατί ο εξωτερικός α-φύσικος άνθρωπος, δεν είναι ορθολογικός! Αυτή η δήθεν “ορθολογικότητα” των τελευταίων ετών, του τύπου “μείωση του κόστους-αύξηση των εσόδων”, συνεχώς συνοδεύεται από την προϋπόθεση που όλοι σιωπηλά παραδέχονται, αλλά κανείς δεν ομολογεί: ότι υπάρχει μοντέλο αειφόρου ανάπτυξης, δηλαδή μοντέλο απεριόριστης αύξησης της παραγωγής και της κατανάλωσης.

Αυτό το μοντέλο ψευδο-ανάπτυξης, δηλαδή αυτοκαταστροφής, υπάρχει—ως κάθε μοντέλο που σέβεται τον εαυτό του—σε πολλά σχέδια και χρώματα: φιλελεύθερο, "ορθόδοξο" οικονομικό, σοσιαλιστικό, κομμουνιστικό (με μ-λ πριν, μετά, ή χωρίς), αυτοδιαχειριζόμενο/εργατικό. Τώρα και σε οικολογικό! Το πλέον “μοντέρνο και ριζοσπαστικό” μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο θα αναπτυσσόμαστε απεριόριστα “εντός των πλαισίων της φύσης”. Πριν κόψουμε ένα δέντρο, θα το ρωτάμε πρώτα.

Είναι όμως πολύ απλό να δούμε ότι να αυξάνεται η παραγωγή και η κατανάλωση για πάντα, δεν γίνεται! Μία τέτοια άπληστη τακτική είναι:

α) άπληστη σε θέμα φυσικών πόρων. Έχουμε αναφερθεί εκτενώς αλλού (the end of suburbia). Και,
β) νευρωτική. Η σύγκρουση ανάμεσα στην κοινωνικοποιημένη μέσα στην φύση ψυχή και στην αντίληψη για τον εξω-φυσικό άνθρωπο εμφανίζει τα κλινικά συμπτώματα υστερίας, όπως το προαναφερθέν παραλήρημα, άγχος, κλπ. Οπότε, και απεριόριστους φυσικούς πόρους να είχαμε, θα απευχόμασταν ένα τέτοιο μοντέλο, από στοιχειώδη ανθρωπιστική και πολιτική οπτική.

ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

Σε ορισμένα λίγα χωριά είδαμε το αυτονόητο: οι κάτοικοι οργάνωσαν ομάδες πυρόσβεσης με κάθε διαθέσιμο μέσο (τσάπες, βυτία στα τρακτέρ κλπ). Ξέρουμε ορισμένες περιπτώσεις που αυτό έγινε συνειδητά, ως ξεπέρασμα του άγχους, της αφωνίας, της απουσίας νοήματος και του παραληρήματος. Ξέρουμε και περιπτώσεις, που κάτι τέτοιο έγινε “με το ζόρι” από δημάρχους και άλλους καρεκλοκένταυρους.

Έχοντας όμως ζήσει την εμπειρία του να είμαστε τρία μέτρα από τη φωτιά ύψους πέντε μέτρων με μια τσάπα στο χέρι, ενώ στο καφενείο έβαζαν στοιχήματα αν θα φτάσει η φωτιά στα σπίτια, μπορούμε (και θέλουμε) να πούμε το εξής:

Η κατάσταση του καλοκαιριού θα επαναλαμβάνεται (και το κείμενο θα παραμένει επίκαιρο), όσο η υπάρχουσα κοινωνία ζει στην απάθεια, στον κομφορμισμό, και στην απουσία ερωτημάτων, όχι προς την “συντεταγμένη πολιτεία”, αλλά για μια διαρκώς συντασσόμενη πολιτεία, με βάση τις αρχές της ατομικής και κοινωνικής αυτονομίας και ελευθερίας. Ένα ρητά ψυχαναλυτικό πρόταγμα αυτόνομης αυτοθέσμισης.