οδοιπορικό στην αντισημιτική θήβα

Η Θήβα είναι, πλέον, μια επαρχιακή κωμόπολη. Κάτι η μεσανατολίτικη ραστώνη των κατοίκων, κάτι τα παρατημένα νεοκλασσικά, κάτι η απουσία ιστορικής συνείδησης, τίποτα δεν δείχνει στον επισκέπτη ότι πρόκειται για πόλη με πλούσια ιστορία.

Αρχαιολογικοί χώροι -όπως το παλάτι του Κρέοντα- είναι γεμάτοι χόρτα και έχουν μόνο μια ταμπέλα με την ένδειξη "Αρχαιολογικός Χώρος", χωρίς να αναφέρουν ποιος αρχαιολογικός χώρος είναι ποιος. Έτσι, αν δεν πετύχεις κάποιον ντόπιο γέροντα, είναι μάλλον απίθανο να μάθεις τι ήταν ο χορταριασμένος "Αρχαιολογικός Χώρος" που έχεις μπροστά σου.

Κάπως αναγκαστικά λοιπόν, στρέφεσαι στη νεοκλασσική αρχιτεκτονική της πόλης. Μια βόλτα αποκαλύπτει γρήγορα την εβραϊκή ιστορία της πόλης, όπως και τον σύγχρονο αντισημιτισμό της.

ιντερμέδιο: θηβαϊκή εβραϊκή ιστορία
Οι Εβραίοι της Θήβας ήταν Ρωμανιώτες, με άγνωστη (;) εποχή εγκατάστασής τους στην περιοχή. Μεσουράνησαν κατά τη διάρκεια της ύστερης Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (της λανθασμένα αποκαλούμενης "Βυζαντινής") και κατα τη διάρκεια του φραγκικού και του καταλανικού δεσποτάτου. Επιδόθηκαν στη μεταξουργεία, της οποίας έκαναν τη Θήβα μοναδικό κέντρο επεξεργασίας και εμπορίου. Λόγω του μονοπώλιου που πέτυχαν με την Κων/πουλη η Θήβα έγινε πρωτεύουσα του Θέματος της Ελλάδος για κάποια περίοδο. Φυσικά αυτό έβαλε τη Θήβα στο στόχαστρο εισβολέων. Σικελοί απήγαγαν θηβαίους μεταξουργούς, όπως και πειρατές, οι οποίοι μετέφεραν τους μεταξουργούς στην Τυνησία [1]. Εκτός από τη Θήβα αναφέρεται εβραϊκή παρουσία και κοντά στον Ελικώνα. Ίσως να πρόκειται για τον Μορόκαμπο (Βάγια), που σχετιζόταν με τη μεταξουργεία. Οι χριστιανοί θηβαίοι απασχολούνταν σε βοηθητικές εργασίες, λόγω εκκλησιαστικών ταμπού [2].

Κατά την περίοδο 1821-1825, η Θήβα δεν δεχόταν επιθέσεις, λόγω της στρατηγικής που είχε επιλέξει η Δημογεροντία των Δερβενοχωρίων απέναντι στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Ωστόσο, με την κατασκευή του ελληνικού κράτους, έγινε ολοφάνερος ο θηβαϊκός αντισημιτισμός [3]. Με απόφαση των θηβαίων προυχόντων το παζάρι μεταφέρθηκε απο κάθε Κυριακή σε κάθε Σάββατο, με αποτέλεσμα το σύνολο σχεδόν του εβραϊκού πληθυσμού να φύγει για τη Χαλκίδα, όπου η παρουσία της κοινότητας ήταν εντονότερη.

Σε φιλικό σπίτι βρέθηκε συμπτωματικά η "Ιστορία των Θηβών και Βοιωτίας" του Τσεβά (1928). Ο αντισημιτισμός του λεγόμενου "ιστορικού των Θηβών" είναι εμφανής, καθώς παρουσιάζει τους θηβαίους Εβραίους ως ξένο σώμα και ως πιθανούς προδότες. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει χωρίς κανένα στοιχείο την πιθανή προδοσία της Θήβας στους Νορμανδούς από τους Εβραίους [4]. Δεν αποτελεί έκπληξη που ο Τσεβάς έχει πήξει το βιβλίο του με παραπομπές στον εθνοπαραληρηματικό Παπαρρηγόπουλο, συγκεκριμένα σε αυτήν την αηδία την "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους".

σύγχρονος θηβαϊκός αντισημιτισμός
Στο ίδιο βιβλίο είδαμε φωτογραφία ενός κτιρίου που είχαμε ήδη εντοπίσει πριν. Ίσως μοναδική υλική μαρτυρία του θηβαϊκού εβραϊσμού, μιας και γειτονικά μπαλκόνια της δυτικής Καδμείας έχουν τσιμενταριστεί πρόσφατα και δεν βρέθηκαν παλιές καταγραφές.

Το εβραϊκό σπίτι που απεικονίζεται και στο βιβλίο του Τσεβά

Το μπαλκόνι του εβραϊκού σπιτιούΆστρα του Δαβίδ στο εν λόγω μπαλκόνι

Οι εκφράσεις του θηβαϊκού αντισημιτισμού πάντως, δεν σπανίζουν. Είτε στολισμένες με σεξιστικά ή με άλλα ναζιστικά "καλούδια", υπάρχουν απλά παντού στην judenrein, πλέον, Θήβα. Συζητήσεις απεκάλυψαν και την μεγάλη διάδοση των μύθων περί "πανταχού παρόντων" πανίσχυρων Εβραίων που "μας κυβερνάνε", "ελέγχουν το κράτος και τις τράπεζες" και άλλες αηδίες.
Θηβαίοι εξασκούν τα γερμανικά τους (μήπως και γίνουν πιο ελληναζί από τους υπόλοιποι [sic])

Προσφορές: Σεξισμός και αντισημιτισμός, δύο σε ένα (Κατούρα και λίγο ρε φίλε/η)

Και μετά βγαίνουν οι "επίσημοι" και πουλάνε τη θεωρία του μεμονωμένου περιστατικού για περιστατικά όπως ο εμπρησμός της Συναγωγής των Χανίων. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Χάρης Καστανίδης, είχε δηλώσει: "Η εμπρηστική επίθεση, [...] ενέργεια μη συνάδουσα προς το κοινό αίσθημα του ελληνικού λαού, που δε χαρακτηρίζεται από αισθήματα ρατσισμού, ξενοφοβίας και αντισημιτισμού" [5].

Ο ελληνικός λαός, όμως, σιωπά. Και η σιωπή είναι συνενοχή.


[1] Benjamin of Tudela, The Itinerary of Benjamin of Tudela. trans. Marcus Nathan Adler. 1907.
Επίσης στον Τσεβά, "Ιστορία των Θηβών και Βοιωτίας", έκδοση Πολιτιστικού κέντρου δήμου Θηβαίων, 2001.
[2] «Το πουγκί και η ζωή, οικονομία και θρησκεία στο Μεσαίωνα», Ζακ Λε Γκοφ (Κέδρος, 2003), αναφέρεται στο Terminal119, Τι είναι ο αντισημιτισμός;, 2009.
[3] Terminal119, Ο αντισημιτισμός ως σημασία για τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, 2009.
[4] Λογικό, σε μια χώρα που ρίχνει κάθε αποτυχία, κακοτυχία ή ατυχία σε προδοσία (βλ. Εφιάλτη, Κερκόπορτα, κλπ).
[5] http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=9678923